Empati insanı ve insanlığı geliştirir

Her insanın bir duruşu ve kendine özgü bir bakış açısı vardır. Ama bizler insanlık ailesinin üyeleriyiz. Yüzleri sürekli aynı yöne bakan, bakışları donuk heykeller değiliz. Yeri gelince başkasının ayakkabılarının içinde durabilmeli ve başkasının gözüyle görmesini bilmeliyiz. Değilse Âdemoğlu olmaktan gelen ve bize emanet edilen fıtri yeteneklerimizi yitirmeye başlarız.

Hep kendi tarafımızdan bakmak doğru resim verir mi?

Daima kendi nokta-i nazarımızdan, yalnız kendi grubumuzun, bölgemizin ve kavmimizin, hatta milletimizin gözüyle bakmak insani vasıflarımızın zayıflamasına, hatta eksilmesine sebep olur. Kişi bu yolda ısrar ettiği takdirde sadece bu niteliklerinden kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda görüşü zayıflar, algısı fakirleşir, zihni yoksullaşır. Diğer taraftan farklı açılardan bakan kişi, bakılan şeyi birden fazla boyutuyla görme imkânını elde eder. Farklı bakış açılarını üst üste bindirir, ona görünen daha çok netleşir. Baktığının adeta üç boyutlu resmini çeker.

Her seferinde, birden fazla görüş arasından karşılaştırma ve kıyas yaparak doğru veya uygun olanı seçme zahmetine katlanır ama bu zahmete karşılık akletme melekeleri de gelişir. Ancak programlanmış bir robot gibi gören, gördüğü bir tek resmi kabullenmeye mecbur kalır. Hatta fazlası ona yük gelir. Bu yüzden gördüğünden emin olunamayacağı gibi, aklı da kıtlaşır.

Bakan ve gören yalnız biz miyiz?

Hâlbuki dünyaya başkasının gözüyle bakabilmek, kendini başkasının yerine koyabilmek yalnız kendi gözümüzle değil, kendimizi yerine koyduklarımızın gözüyle de görmek demektir. Varlıklı olan yoksulun halinden başka türlü nasıl anlayabilir ki? Konuşma, bağırıp çağırma üstünlüğünü elde eden, susmanın değerini, üstünlüğünü takdir edebilir mi? Empati yapamayan, “Babam sağ olsun” diyenle yetimin birlikte, aynı yolda yürümeleri mümkün müdür?

Empati, her bir bakışla yeni bir algı elde etmek, empati yaptığımız her bir kişinin hislerine sahip olmak ve her görüşle yüreğine yeni bir yürek katmak demektir. Mesela kibirle kasılmakla, insanın izzetiyle ve kendi aczini bilerek yürümek bir olur mu hiç.

Empati bize dünyaya farklı bir gözle bakma yeteneğini kazandırır. Küçük büyük yaşadığımız her şeyi başkalarıyla paylaşmasını, daha da önemlisi insan olmanın hakkını vermeyi öğretir.

İnsan olmayla ilgili sorulabilecek büyük sorulardan biri şudur:

Başkaları için ne yapıyorsun?

Bu soruya verilecek cevap bizim insan olmamızın ölçüsünü verecek derecede önemlidir.

Empati yapanın aklı ve ahlakı gelişir

Kendini başkasının yerine koymanın insana kazandırdığı zenginlik, insanilik ve beşeri yaratıcılığı da görmemek mümkün müdür? Gelişmeye aday insan, programlanmış, nefsinin, başkalarının veya kolektif nefsin güdülen insanı değil, her şeyi evveli ve ahiri, zahiri ve batını, bütün boyutlarıyla görebilen insandır. Herhalde insanın kalp gözü de böyle açılmaya başlar.

İnsani yönüyle yahut insani yaratıcılık tarafıyla gelişmek isteyen empati yapmalı, kendini başkalarını yerine koymasını öğrenmelidir.

Resimler:

Üst resim: The Irish Times www.irishtimes.com

Ölümün Resmi: Easter Island heykelleri. Hangi tarihte buraya dikildikleri belli değil ama ilk gün dikildikleri gibi duruyor ve aynı yöne bakıyorlar.

Tasarım: http://www.thewallstreetcoach.com/tag/self-empathy